Społeczna historia wiedzy

Brytyjski historyk Peter Burke (ur. 1937) od prawie półwiecza publikuje książki z zakresu historii kultury i historii społecznej. Specjalizuje się w epoce Europy „early modern”, dosłownie: wczesnonowożytnej (lub wczesnonowoczesnej), która obejmuje okres „od Gutenberga do Diderota” i w naszym rozumieniu jest rozszerzoną epoką nowożytną. Zdaniem autora świadomość europejska ukształtowała się dopiero w XVIII wieku. Niniejsza monumentalna, w oryginale dwutomowa (2000, 2012), a publikowana tu w jednym tomie społeczna historia wiedzy opisuje te właśnie czasy nowożytne i poprzez wiek XIX i XX doprowadza narrację do ostatnich lat. Dzieje wiedzy, doświadczone już przez myśl Mannheima, Kuhna, Foucaulta i innych, dalekie są od prostego referowania społecznego procesu jej „gromadzenia”. Nie zbiera się jej jak muszli na plaży, nie zrywa w postaci owoców z drzewa wiadomości ani nie chwyta jak motyli, uważa Burke. Historia procesu wyposażania społeczeństwa w wiedzę jest o wiele bardziej złożona. Nie ulega jednak wątpliwości, że od przełomu XX i XXI wieku mamy do czynienia ze „społeczeństwem wiedzy” i że żyjemy dziś w „epoce informacji”. Niezależnie od filozoficznego aspektu tego problemu ogromna erudycja autora zapewniła dzieło niezwykle bogate pod względem historycznym. Z socjokulturowej perspektywy ukazuje ono rolę poszczególnych instytucji w pozyskiwaniu i organizowaniu informacji, a także śledzi proces opanowywania wiedz (ta liczba mnoga jest tu charakterystyczna) przez poszczególne dyscypliny, „dyscyplinowania” ich właśnie.