Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej. Powszechność i narodowość katolicyzmu polskiego

Tom VI serii ukazuje nie tylko swoistość kultury religijnej I Rzeczypospolitej, charakter i specyfikę pobożności „sarmackiej”, lecz także odsłania zasadnicze drogi rozwoju tej kultury w powiązaniu z myślą równolegle rozwijaną przez myślicieli i pisarzy katolickich w zachodniej Europie. Badaniom poddano kwestie otwarcia się polskiej kultury potrydenckiej na dynamikę rozwoju myśli religijnej w innych krajach europejskich, zdolności do prowadzenia z obcą kulturą dialogu oraz możności adaptacji, asymilacji i przekształcania obcych teorii czy idei na potrzeby kultury rdzennie polskiej. Autorzy poszczególnych rozpraw starają się odpowiedzieć na pytania z jednej strony o zakres oraz stopień zaangażowania Polaków w procesie odnowy katolicyzmu w Europie, o ich udział na dyskusyjnych forach europejskich, o znajomość pism Sarmatów i siłę oddziaływania tychże pism w krajach, w których szczególnie wyraźnie kształtował się model potrydenckiej odnowy Kościoła i katolickiej kultury religijnej, z drugiej strony – o drogi przedostawania się do Rzeczypospolitej świeżych idei kontrreformacyjnych, chłonność, zapotrzebowanie i metody wprowadzania postanowień soborowych do praktyki życia religijnego i do piśmiennictwa czasów potrydenckich. Dwunastotomowa seria monografii „Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości” przedstawia dziedzictwo kulturowe XV–XVIII wieku jako integralną, lecz oryginalną część kultury europejskiej. Celem badawczym jest rozpoznanie dróg i form obustronnej transmisji wartości estetycznych, politycznych i religijnych oraz ukazanie w szerokim, multilateralnym kontekście porównawczym struktury aksjologicznej kultury polskiej epok dawnych. Teksty kultury są badane w perspektywie wewnętrznej jako zapisy aktów ukierunkowanych na rozumienie wartości, a w perspektywie zewnętrznej jako wypowiedzi włączające się w europejskie dyskusje literacko-estetyczne, polityczne, religijne. W intensywnym dialogu kultura Rzeczypospolitej przejawia nie tylko chłonność na nowe idee, lecz także kreatywność i dynamikę działania na obszarze Europy.