Gnom. Caryca. Szmaciak

Janusz Szpotański (1929–2001), poeta, krytyk literacki, tłumacz. W 1964 roku napisał satyrę polityczną „Cisi i Gęgacze”, za którą został skazany na trzy lata więzienia. Również w późniejszym okresie był szykanowany przez władze PRL za swoją twórczość. W latach siedemdziesiątych napisał „Carycę i zwierciadło” oraz „Towarzysza Szmaciaka”. Twórczość ta spotkała się z wielkim zainteresowaniem o czym świadczą liczne przedruki jego utworów w wydawnictwach emigracyjnych i krajowych (pozacenzuralnych). Prezentowany tom zawiera satyry polityczne Janusza Szpotańskiego, zgrupowane w trzech cyklach: „Gnom, Caryca, Szmaciak”. Co można robić, jak żyć, gdy świat wokoło zwariował, gdy panoszy się głupstwo wsparte na nagiej sile, z którą nie sposób wygrać? Można się tylko śmiać i naigrawać z tego! Słowem i samym istnieniem. Sposobem życia. Losem. Tak, bo Jego replika na „soc” i na „peerel” to nie tylko poezja – tych kilka świetnych satyr, łączących w sobie wnikliwą analizę tyranii i tryumfu ciemnoty z mistrzostwem języka i stylu – lecz również samo życie, jego forma, koleje i stoczone batalie, z bezprzykładnym procesem wytoczonym za słowo i ponad dwoma latami spędzonymi w więzieniu. Antoni Libera